Aparat ortodontyczny, znany jest ludzkości od prawie 300 lat i jest najskuteczniejszą metodą leczenia wad zgryzu, której konstrukcja od czasu opracowania pierwszych egzemplarzy prawie nie uległa zmianom. Choć zasada działania jest dokładnie taka sama, to jednak nowoczesne aparaty ortodontyczne są bardzo estetyczne, wygodne i dopasowane do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta. Można dzięki nim usunąć zarówno niewielkie, jak i bardzo głębokie wady zgryzu. Oto więc przegląd rodzajów aparatów ortodontycznych.
Aparaty ortodontyczne to rodzaj nakładek na zęby, których zadaniem jest wyrównanie wady zgryzu poprzez wywieranie na każdy z zębów nacisku kierowanego w określonym kierunku. I choć może się to wydawać proste, to jednak procedura ta jest niezwykle skomplikowana, a osiągnięcie pozytywnych efektów leczenia ortodontycznego wymaga czasu, regularnych wizyt u ortodonty oraz oczywiście sumienności w noszeniu aparatu.
Zawsze należy także pamiętać, że przed założeniem aparatu konieczne jest wyleczenie chorób przyzębia oraz samych zębów. W późniejszym okresie, kiedy aparat znajduje się już na swoim miejscu, powinno wystarczyć zachowanie prawidłowej higieny jamy ustnej.
Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje aparatów ortodontycznych - aparat stały, aparat ruchomy oraz aparat retencyjny. Różnice pomiędzy nimi obejmują ich budowę i sposób “obsługi” oraz rodzaj wad, które mogą usuwać. Nie każdy bowiem aparat możemy zastosować w każdym przypadku. Szczegóły poznacie w kolejnych częściach wpisu.
Aparat ortodontyczny zwykle kojarzony jest z cienkimi drucikami okalającymi zewnętrzną powierzchnię zębów i przytwierdzonymi do metalowych punkcików przyklejonych do zębów. Tak wyglądają aparaty stałe - idealne zarówno do wprowadzania niewielkich, kosmetycznych zmian w uzębieniu, jak i leczenia poważnych wad zgryzu. Każdy z nich składa się z trzech części - zamków, ligatur oraz drucików.
Zamki to elementy przyklejone bezpośrednio do powierzchni zębów. To za ich pośrednictwem druty wywierają na zęby określony nacisk. Natomiast ligatury, powszechnie nazywane “gumkami”, zapewniają dobre połączenie zamków z drutem.
Jeszcze kilkanaście lat temu aparat stały nie przedstawiał sobą zbyt atrakcyjnego widoku. Obecnie jednak zmieniło się to i każdy pacjent gabinetu ortodontycznego może wybierać spośród kilku rodzajów zamków. Dostępne są więc zamki metalowe, porcelanowe, kryształowe oraz metalowe i porcelanowe samoligaturujące. Zamki porcelanowe są dedykowane tym pacjentom, dla których ważne jest zachowanie dyskrecji - są one prawie niewidoczne dzięki dopasowaniu ich barwy do naturalnego koloru zębów pacjenta. Dużą popularnością cieszą się także zamki kryształowe, które odznaczają się bardzo dużą wytrzymałością i są bardzo dyskretne. Dzięki ogromnej różnorodności rozwiązań możesz zdecydować się na takie, które jest najlepiej dopasowane do Twoich potrzeb i oczekiwań.
Aparaty samoligaturujące są odmianą aparatów stałych. Różnica między nimi polega na tym, że zostały wyposażone w specjalną “klapkę”, która utrzymuje drucik w szczelinie każdego z zamka. Dzięki temu nie ma konieczności stosowania ligatur, znacznie skraca się także czas leczenia.
Jest aparatem ortodontycznym stałym, lecz o zupełnie innej budowie niż te omawiane wcześniej. Składają się na niego przezroczyste nakładki, przyklejane specjalnym klejem od wewnętrznej strony zębów. Każdy taki aparat jest dopasowywany do uzębienia pacjenta, który będzie go nosił i jest produkowany na zamówienie.
Do ich zalet należy zaliczyć także skrócenie procesu leczenia wady oraz zachowanie całkowitej dyskrecji - taki aparat pozostaje całkowicie niewidoczny dla osób postronnych. Aparaty lingwalne językowe nie zawierają niklu, a więc są najlepszym wyjściem dla pacjentów, którzy są uczuleni na ten pierwiastek.
Aparat stały stosuje się zarówno w przypadku niewielkich, jak i poważnych wad zgryzu. Zakłada się go wyłącznie na zęby stałe, a wybór konkretnego rozwiązania zależy od indywidualnych potrzeb i wymagań pacjenta.
Taki aparat składa się z akrylowej płytki oraz drucianych pętli zakładanych na zęby. Pozwala on na przesuwanie zębów w przód lub w tył, w przeciwieństwie do aparatu stałego, który może je także obracać wokół własnej osi oraz przesuwać w linii bocznej.
Największą jego zaletą jest to, że można go zdejmować i ponownie zakładać w dowolnych sytuacjach. To daje dziecku możliwość noszenia aparatu na przykład tylko w czasie przebywania w domu. Trzeba jednak pamiętać, że aparat ruchomy może zniwelować jedynie niezbyt poważne wady uzębienia.
Ruchomy aparat na zęby umożliwia prawidłową higienę jamy ustnej. Można go zdjąć na czas mycia zębów, co jest szczególnie istotne właśnie w przypadku dzieci.
W odróżnieniu od aparatów stałych, ten typ aparatów ortodontycznych może być stosowany na zęby mleczne, a więc u dzieci. W leczeniu wad u dorosłych także jest używany, jednak wyłącznie do usuwania niewielkich wad, które nie powodują problemów z wymową, przeżuwaniem pokarmów oraz dyskomfortu.
Clear aligner to rodzaj aparatu ruchomego, który wykonany jest z przezroczystego tworzywa sztucznego i pozostaje całkowicie niewidoczny dla osób postronnych. Umożliwiają leczenie ortodontyczne prawie każdej wady zgryzu i można zdejmować je zależnie od potrzeby, np. w celu przeprowadzenia higieny jamy ustnej. Są bardzo wygodne, nie powodują otarć i uszkodzeń przyzębia.
Taki aparat na zęby stosowany jest po zdjęciu aparatu stałego i pozwala na utrwalenie efektów leczenia ortodontycznego. Stabilizuje i przystosowuje zęby do ich nowego położenia. Jeśli ten etap leczenia zostanie pominięty, zęby mogą wrócić do swojego poprzedniego położenia, a efekty leczenia zostaną utracone. Czas noszenia aparatu retencyjnego ustalany jest indywidualnie, lecz przeciętnie wynosi około dwóch lat.
Różnorodne rodzaje aparatów to gwarancja, że każdy pacjent potrzebujący leczenia ortodontycznego wybierze najlepsze dla siebie rozwiązanie. Jedyne, o czym należy pamiętać, to sumienne noszenie aparatu oraz regularne wizyty kontrolne u lekarza ortodonty. Nie zapomnij także o higienie jamy ustnej.